De fiat mindset: waarom de meeste economen bitcoin niet snappen

Het is een tulpenmanie, een Ponzi plan, een bubbel die op het punt staat te barsten. Je hebt het allemaal al eerder gehoord. En niet alleen van je nocoiner vrienden: dit verhaal wordt al jaren gepusht door veel beroemde economen met een Nobelprijs op hun plank. Waarom zien gerenommeerde economen de waarde van de Bitcoin niet? Het is geen gebrek aan begrip; het is een verschil van wereldbeeld.

De invloed van de reguliere economie is niet te onderschatten. Zoals John Maynard Keynes zei: “praktische mannen, die geloven dat ze vrij zijn van intellectuele invloeden, zijn meestal de slaven van een ter ziele gegane econoom. Gekken met gezag, die stemmen in de lucht horen, destilleren hun razernij van een academische krabbel van een paar jaar geleden.” Dit past perfect bij het huidige economische beleid. Laten we dus eens kijken hoe de gekken en krabbelaars tegen de huidige economie aan kijken – en dus ook de samenleving zelf.

Wat is mainstream economie eigenlijk?

Mainstream economie is meestal een mix van twee dominante scholen van economisch denken.

Keynesianisme in zijn verschillende vormen (d.w.z. post-Keynesianisme, nieuw Keynesianisme) is sterk gericht op de economische aggregaten: BBP, werkloosheidspercentage, consumentenbestedingen, inflatie gemeten aan de hand van de consumentenprijsindex (CPI) en dergelijke. De marktkrachten worden als chronisch ontoereikend beschouwd als gevolg van verschillende vermeende marktfalen. De samenleving heeft voortdurend behoefte aan openbare goederen die door de overheid worden geleverd. Overheidsuitgaven zijn in de ogen van keynesiaanse economen een wondermiddel en moeten zo nodig zelfs ten koste gaan van zware begrotingstekorten. Interessant is dat Keynes zelf alleen overheidstekorten voorschrijft in de neergang; maar de Amerikaanse begroting heeft in 46 van de afgelopen 50 jaren een tekort gehad, zelfs in tijden van sterke economische groei.

Monetarisme richt zich ook op de economische aggregaten, maar de voorschriften ervan zijn, nou ja, monetaristisch van aard: in plaats van fiscale maatregelen zou de economie moeten worden geholpen door de acties van de centrale bank. Het opblazen van de geldhoeveelheid, het manipuleren van de korte rente, het instappen als geldschieter in laatste instantie en het opkopen van hypotheken, obligaties of zelfs aandelen: al deze maatregelen sturen de economie af van de onvermijdelijke crash, deflatie en werkloosheid, in de ogen van de monetarist.

De huidige economische experts, adviseurs en overheidsfunctionarissen hebben meestal deze twee opvattingen over de economie samen. Het economisch beleid moet dus liberaal zijn met het geld van de belastingbetalers en ook met hun koopkracht. Het is belangrijk om erop te wijzen dat monetarisme een rol begon te spelen in de reguliere economie in de jaren 1970, nadat de Amerikaanse dollar was losgekoppeld van goud en de hele wereld zich onder een pure fiat-geldstandaard bevond (zonder enige link met goud). In zekere zin kwam het monetarisme Keynesianisme te hulp: met steeds stijgende schuldniveaus moest een argument voor steeds lagere rentes worden gevonden. Chronische tekorten drijven de noodzaak om de schuld op te blazen door middel van een eenvoudig geldbeleid. En een gemakkelijk geldbeleid is op zijn beurt een sterke stimulans om meer schulden te maken. Dit geldt voor de overheid en de economie als geheel.

Hoewel een economisch beleid gebaseerd op mainstream economie de afgelopen decennia leek te werken, is het op de lange termijn gedoemd. Sneeuwballenschuld, gevoed door eenvoudig geldbeleid, is gewoon niet houdbaar en er moet iets te geven zijn: of de schuld wordt in gebreke gesteld, of de koopkracht van fiatgeld zal verdampen. Zoals Dylan LeClair het bondig verwoordt: “er is wiskundig geen uitweg uit de huidige economische omgeving.”

De fiat mindset

Het is opmerkelijk dat wat een goede geldvoorvechter ziet als het belangrijkste voordeel van de Bitcoin, de mainstream econoom begrijpt als het nadeel. Voor Paul Krugman (een belichaming van de mainstream economie van vandaag) is de Bitcoin een monetaire tegenslag, omdat je niet met één klik op de knop sats kunt maken.

Ook is het belangrijk om te onderstrepen wat geld is. Geld, in de meest fundamentele zin, is een maatschappelijke instelling. Het is een reeks regels en gewoonten die de samenwerking tussen mensen vergemakkelijken. Zoals Nick Szabo in Shelling Out aangeeft, komt de instelling van geld overal naar voren waar we in de loop van de geschiedenis kijken, omdat het gewoon logisch is wanneer de samenleving een voldoende arbeidsverdeling bereikt. Geld kwam voort uit de noodzaak om de waarde van iemands arbeid op te slaan voor later gebruik en de waarde uit te wisselen met anderen. Zowel de waarde opslag als de ruilmiddelen zijn cruciaal voor geld om zijn rol in de samenleving te vervullen. En het is geen toeval dat de Bitcoin op het hoogtepunt van een wereldwijde financiële crisis opkwam en opdook, toen de waarde opslag functie in het geld van vandaag werd opgeofferd om het systeem bij elkaar te houden.